Opis

Celem powstania Laboratorium było wyodrębnienie w ramach OBTA (następnie IBI i AL) osobnej struktury, która zajęłaby się badaniami, dydaktyką oraz organizacją międzynarodowej współpracy naukowej na osi Półwysep Iberyjski – obszar I Rzeczypospolitej Polskiej, obejmującej pogranicza wpływów cywilizacji europejskiej. Laboratorium ma za zadanie kontynuowanie działalności dotyczącej Półwyspu Iberyjskiego prowadzonej od 1996 roku w ramach „Cátedra Juan Dantisco”, jak i włączenie elementu iberyjskiego do badań kultur pogranicza europejskiego z tradycją antyczną w tle jako fundamentem spajającym kontynent. Pierwszą próbą takiego powiązania była sesja Międzynarodowej Szkoły Humanistycznej na temat Wielkiego Tygodnia w kulturach pogranicza chrześcijaństwa wschodniego i zachodniego w maju 2006 roku.

Laboratorium prowadzi współpracę naukową, która ma na celu ukazywanie wymiany myśli w ramach geograficznej Europy, wytworze antycznego dziedzictwa. W podejmowanych inicjatywach ujęte są także aspekty tożsamości europejskiej oraz różnic regionalnych, co ma na celu ułatwienie wymiany doświadczeń między Wschodem i Zachodem.

Postacią symbolicznie spinającą już realizowane oraz planowane przedsięwzięcia Laboratorium, a także stanowiącą swoisty łącznik pomiędzy kulturami: polską, hiszpańską i rosyjską, jest Sofía Casanova (1861-1958), pochodząca z Galicji hiszpańska pisarka, która w wyniku małżeństwa z polskim filozofem Wincentym Lutosławskim osiedliła się w Polsce. Ta jedna z wybitniejszych intelektualistek hiszpańskich końca XIX i pierwszej połowy XX wieku w wyniku zawieruchy I wojny światowej poznała także Rosję, będąc świadkiem obydwu rewolucji. Jej dorobek pisarski jest niezwykle bogaty. M.in. przez kilkanaście lat publikowała w madryckim dzienniku „ABC” niezwykle interesujące kroniki, w których z właściwą sobie spostrzegawczością oraz troską o losy Europy prezentowała hiszpańskiemu czytelnikowi, nie stroniąc od rozważań filozoficznych, różnorakie zjawiska świata tak obcego jej ojczyźnie. Teksty te stanowią niezwykle cenne źródło m.in. do analizy postrzegania złożonej problematyki Europy Środkowo-Wschodniej i Wschodniej z punktu widzenia hiszpańskiego.

Działalność Casanovy, pomimo tego, że większość życia spędziła ona w Europie Środkowo-Wschodniej, jest bardziej znana w Hiszpanii, szczególnie zaś w jej rodzinnej Galicji, gdzie jej imieniem nazywane są instytucje publiczne, jak szkoły, szpitale itd.

Przedsięwzięcia realizowane:
Laboratorium koordynuje badania mające na celu zapewnienie odpowiedniego poziomu dydaktyki dotyczącej: spotkań kultur pogranicza i ich relacji z obszarami leżącymi pomiędzy nimi; zagadnień historii cywilizacji, w tym historii i kultury Śródziemnomorza; historii i kultury Hiszpanii i Portugalii.

W ramach Laboratorium kontynuowane są prace nad wydaniem polsko-hiszpańskiego Corpus Diplomaticum XVI-XX wieku. Dzieło to, rozpoczęte w roku 1996 przez zespół polskich historyków – i we współdziałaniu z historykami hiszpańskimi – jest obecnie przygotowywane do druku w wersji polskiej. W efekcie prac prowadzonych w archiwach hiszpańskich została zgromadzona duża kolekcja kopii rękopisów hiszpańskiej korespondencji dyplomatycznej od XVI do XX wieku oraz zestaw transkrypcji i przekładów na język polski. Do kolekcji tej należy także zbiór transkrypcji hiszpańskich dokumentów dotyczących spraw polskich w wieku XVIII, powstały w latach czterdziestych XX wieku z inicjatywy Posła RP w Hiszpanii Mariana Szumlakowskiego.

Przedsięwzięcia planowane:
Edycja krytyczna w języku polskim i hiszpańskim dzieł wszystkich Sofíi Casanovy.
Edycja krytyczna relacji Franciszka Młokoszewicza z bitwy pod Fuengirolą (1810).
Edycja krytyczna dziennika Mariana Szumlakowskiego.

Aktualności

2019

Nagroda Ministra Spraw Zagranicznych RP za najlepszą publikację promującą historię Polski dla dr hab. Cristiny González Caizán

2018

I Czytanie Publiczne „Don Kichota” Miguela de Cervantesa
Seminarium pt. „Dlaczego warto wprowadzić nauczanie dwujęzyczne i jak to zrobić?”
Wykład dr. Jana Stanisława Ciechanowskiego w Instytucie Cervantesa w Algierze
Prezentacja „Żywota Don Kichota i Sancza” Miguela de Unamuno
Dr Cristina González Caizán: „Por Napoleón en España. Los soldados polacos en los Sitios de Zaragoza (1808-1809)”
Dr Jan Stanisław Ciechanowski w Centrum Kulturalnym Armii w Madrycie

2017

Seminarium: walka Hiszpanii o utrzymanie jedności państwa
Prezentacja monografii dr Cristiny González Caizán
Dr José María Espinosa de los Monteros z wizytą w LIBAL

2016

Hiszpańskie odznaczenia państwowe dla pracowników naukowych Wydziału „Artes Liberales”
Znaczenie hiszpańskiej wojny domowej (1936-1939) dla polskiej pamięci historycznej

Do 2011

Osoby zaangażowane w Laboratorium aktywnie uczestniczyły w obchodach dwusetnej rocznicy hiszpańskiej Wojny o Niepodległość (na licznych konferencjach naukowych prezentowano różnorakie aspekty polskiego udziału w hiszpańskiej kampanii Napoleona, m.in. Bailén, Saragossa, Torres Vedras, Logroño, Tudela, Pampeluna, Lizbona, Oviedo, Escorial). AL jest właściwie jedynym ośrodkiem naukowym w Polsce, który na dużą skalę brał udział w tych obchodach, we współpracy z instytucjami krajowymi i zagranicznymi.

W lipcu 2007 roku w ramach działalności Laboratorium zrealizowano wizytę studyjną w Polsce specjalistów zajmujących się hiszpańską Wojną o Niepodległość (1808-1814) z Hiszpanii, Włoch, Francji i Wielkiej Brytanii, finansowaną ze środków Departamentu Promocji MSZ. Miała ona na celu zapoznanie ekspertów z elementami historii Polski, w tym epoki napoleońskiej. Ma to ułatwić zrozumienie polskiego stanowiska wobec wojen napoleońskich, szerzej zaś – polskiego wysiłku mającego na celu odzyskanie niepodległości w XIX i XX wieku. Jest to szczególnie ważne wobec przypadającej w tym roku dwusetnej rocznicy rozpoczęcia okupacji Hiszpanii przez armię Napoleona.
W maju 2006 roku w ramach prac Laboratorium przygotowano Sesję Międzynarodowej Szkoły Humanistycznej Europy Środkowo-Wschodniej pt. „Wielki Tydzień w kulturach pogranicza chrześcijaństwa wschodniego i zachodniego”, przy współpracy hiszpańskiego Stowarzyszenia Studiów nad Wielkim Tygodniem oraz Uniwersytetu La Rioja.

Przy okazji ww. sesji zorganizowano w Katedrze Polowej Wojska Polskiego koncert hiszpańskiej muzyki Wielkiego Tygodnia (15 maja 2006 roku) w wykonaniu Orkiestry Koncertowej Reprezentacyjnego Zespołu Artystycznego Wojska Polskiego pod dyrekcją (gościnnie) płk. Abla Moreno Gómeza, autora słynnego marsza hiszpańskiego Wielkiego Tygodnia „La Madrugá”. Z koncertu powstała płyta CD, wydana zarówno w języku polskim, jak i hiszpańskim w nakładzie 2 tysięcy egzemplarzy.
W latach 2008-2010 odbyły się międzynarodowe konferencje naukowe z cyklu Z Napoleonem w Hiszpanii. Głównym organizatorem tych konferencji był Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, a współorganizatorami Laboratorium Sofía Casanova i Muzeum Wojska Polskiego.

W roku 2009 ukazała się na hiszpańskim rynku wydawniczym krytyczna edycja wspomnień polskiego lansjera z czasów epoki napoleońskiej – Kajetana Wojciechowskiego Pamiętniki moje w Hiszpanii. Pozycja ta została przygotowana do wydania we współpracy z Ministerstwem Obrony Królestwa Hiszpanii oraz Forum Studiów nad Historią Wojskową Hiszpanii (FEHME).

Od roku 2011 Laboratorium zacieśniło współpracę z Instytutem Cervantesa w Warszawie, co zaowocowało spotkaniem poświęconym Popiołom Andrzeja Wajdy (z udziałem historyków i reżysera) – „Popioły” Andrzeja Wajdy. Polsko-hiszpański kontekst historyczny w cyklu wykładów Wzajemne spojrzenia: Hiszpania i Polska, kultura jako łącznik oraz postaci Karoliny „Linki” Babeckiej (III spotkanie z cyklu Złe kobiety: „Linka Babecka, „żmija z Madrytu”).

Dyżury i kontakty

Dr Cristina González Caizán
wtorek 17.00–18.00, po wcześniejszym umówieniu mailowym (ul. Nowy Świat 69, s. 26)

Dr Jan Stanisław Ciechanowski
wtorek 16.00–16.45, po wcześniejszym umówieniu mailowym (ul. Nowy Świat 69, s. 26)

Dr Małgorzata Anna Wojtyniak
wtorek 11.30–13.00 (ul. Dobra 72)