Zakład Socjologii Teoretycznej i Zespół Badań nad Zmianą Społeczną i Tradycją zapraszją na seminarium z cyklu „Lokalne, regionalne, krajowe i ponadnarodowe: cztery spojrzenia na zmianę społeczną i ład społeczny”. Podczas seminarium referat pt. „Pytanie o formułę współczesnego materializmu” wygłosi prof. Szymon Wróbel.
Seminarium odbędzie się 16 grudnia 2024 r., o godz. 15.00, na platformie Zoom (https://zoom.us/j/97483022570?pwd=I0KaUKqW20m8bbd3iUcLhKd0l6etcf.1).
Abstrakt referatu:
Materializm, na każdym etapie swego intelektualnego dojrzewania, musi rozstrzygać, czy chce być ściśle obiektywistycznym materializmem bez podmiotu poznającego, czy przeciwnie – materializmem postulującym istnienie podmiotu jako niezbędnej pozycji pozwalającej na samouświadomienie i (samo)poznawalność materii. Materializm zmuszony jest nieustannie nawigować między fatalizmem negatywnych afektów wyzwolonych przez wizję świata, w której panuje duch daremności, a euforią witalizmu, który wierzy w materię pozostającą w nieustannym ruchu i niezniszczalnym rozwoju. Materialista musi zdecydować, czy godzi się być „wulgarnym materialistą” i naiwnym realistą uznającym świat w tej postaci jaka nam się jawi w percepcji, czy też wybiera opcję transcendentalną i krytyczną badającą warunki poznania, a nie dogmatyczną wiedzę na temat stanu materii. Pytanie o materializm jest zatem pytaniem o to, jak uniknąć pokusy bycia dogmatycznym materialistą? Być może wszystkie dylematy nowoczesnego materializmu kumulują się w pytaniu o to, co materialista może w ogóle powiedzieć o materii? Czy dla materialisty materia pozostaje zawsze terra incognita zaskakując nas wielością swoich sposobów ujawniania się? Czy materia jest tym, co materia robi? Czy też materia definiowana jest przez swoje historycznie zapośredniczone obrazy? Podczas swojego wystąpienia podejmę kluczowy dylemat, skutkujący podziałem wśród współczesnych materialistów, którzy albo wybierają wariant ściśle realistyczny, wierząc w istnienie materii bez podmiotu poznającego (Quentin Meillassoux, Ray Brassier, Eugene Thacker), albo wariant witalistyczny lub konstruktywistyczny subiektywizujący lub witalizujący materię ab origine (Gilles Deleuze, Jane Bennett, Slavoj Žižek,). Chciałbym zatem pokazać, na czym polega rozbieżność ontologiczna we współczesnej filozofii, gdzie głównym punktem spornym jest status myśli w „obojętnym świecie” oraz problem afektu wiodącego, przyjmując, że w realizmie temat obojętności świata wyraża się głównie poprzez afekty obojętności i daremności, a w materializmie witalistycznym wyraża się on poprzez afekty okrutnej afirmacji.
