Pracownia „Humanizm. Hermeneutyka wartości” na Wydziale „Artes Liberales” zaprasza na zebranie, podczas którego mgr Tadeusz Rubik wygłosi referat pt. Herodiasz, raróg, bocian. O jakim ptaku mowa w Psalmie 103 (104) i jakie ma to znaczenie dla egzegezy?.

Wykład odbędzie się 22 marca 2022 r. o godz. 16.00 on-line na platformie Google-Meet (meet.google.com/tpp-qwdf-fdn ).

Prof. dr hab. Alina Nowicka-Jeżowa
Kierownik Pracowni
an-j@al.uw.edu.pl

Dr hab. Aleksandra Jakóbczyk-Gola
Sekretarz nauk. Pracowni
a.jakobczykg@uw.edu.pl

Tezy Referenta

Herodiasz, raróg, bocian. O jakim ptaku mowa w Psalmie 103 (104) i jakie ma to znaczenie dla egzegezy?

Łaciński herodius (tak w Wulgacie), grecki ἐρῳδιός (tak w Septuagincie), ptak z Psalmu 103 (104), który „gniazduje w jedlinie” albo „przewodzi wróblom”, dla XVI- i XVII-wiecznych egzegetów i tłumaczy jawił się jako zagadka. Już czcigodni starożytni nie mieli jasności, o jakie zwierzę w zasadzie chodzi: czy o jastrzębia (Hieronim, Symmachus), czy dropia może bądź kurkę wodną (Augustyn, Kasjodor)? Autorzy średniowieczni mieli jeszcze inne pomysły, takie jak bocian (Księga Suda) czy sęp płowy (Mikołaj z Lyry: fr. griffon), których katalog wzbogacili autorzy nowożytni: o albatrosa (Jacques Lefèvre d’Étaples), nietoperza bądź sowę (Ulisses Aldrovandi) czy nawet strusia (Juan de Pineda).

Głęboka wiedza o językach starożytnych była tylko jednym z kryteriów, na jakich opierały się próby identyfikacji tajemniczego przedstawiciela bliskowschodniej fauny, kryterium w dodatku niewystarczającym. Dlatego autorzy zdobywali się na próby wykoncypowania przekonujących hebrajskich, greckich i łacińskich etymologii, w pracach przyrodników poszukiwali wskazówek w postaci informacji o życiu i zwyczajach ptaków, czy wreszcie – dążyli do dopasowania takiego zwierzęcia, którego obecność w tekście korespondowałaby z alegorycznymi interpretacjami Psalmu 103 (104).

W ramach swojego wystąpienia proponuję Państwu przegląd tego swoistego egzegetyczno-ornitologicznego atlasu. Przyjrzymy się rozmaitym próbom ustalenia tożsamości „herodiasza” oraz ich założeniom i metodom. Wspólnie zastanowimy się nad pytaniem, jakie znaczenie dla interpretacji Psalmu ma gatunek występującego w nim ptaka, a może raczej: jakie znaczenie dla identyfikacji ptaka ma interpretacja Psalmu?

Tadeusz Rubik